Amerika EB-2 NIW ve UK Global Talent Vizesi: Kapsamlı ve Tarafsız Bir Karşılaştırma

Yetenekli profesyoneller için küresel kariyer fırsatlarına erişim, doğru göçmenlik programını seçmekle mümkündür. ABD’nin EB-2 Ulusal Çıkar Feragatli Vizesi (NIW) ve Birleşik Krallık’ın Global Talent Vizesi, akademisyenler, araştırmacılar, sanatçılar, teknoloji uzmanları ve mühendisler gibi yüksek nitelikli bireylere sponsora bağlı olmaksızın yeni ufuklar sunar. Bir göçmenlik avukatı olarak, bu yazıda her iki vize türünü yasal dayanakları, başvuru süreçleri, kriterleri, sponsorluk gereklilikleri, kalıcı oturum imkanları, aile hakları, kariyer fırsatları, sosyal/hukuki güvenceler ve süreçlerin pratik zorlukları açısından dokuz başlık altında tarafsız bir şekilde karşılaştırıyorum. Amacım, potansiyel başvuru sahiplerine rehberlik ederek bilinçli kararlar almalarına yardımcı olmaktır.

1. Vize Türlerinin Tanımı ve Yasal Dayanakları

1.1. EB-2 NIW

EB-2 NIW, ABD’nin ikinci öncelikli göçmenlik kategorisi (EB-2) altında yer alan bir vizedir. İleri düzey akademik dereceye sahip veya olağanüstü yetenekli bireylerin, işveren sponsorluğu veya Çalışma Bakanlığı’ndan iş sertifikasyonu (PERM) olmaksızın doğrudan kalıcı oturum (yeşil kart) başvurusu yapmalarını sağlar. Başvuru sahibi, kendi adına I-140 formu ile USCIS’e başvurarak “kendi kendine sponsor” olur. Vizenin yasal dayanağı, ABD Göçmenlik ve Vatandaşlık Yasası’nın 203(b)(2)(B)(i) maddesi ve 8 CFR § 204.5 yönetmeliğidir. USCIS, 2016 tarihli Matter of Dhanasar kararındaki üç aşamalı kriterleri esas alır. Bu vize, ABD’nin ulusal çıkarlarına katkı sağlayabilecek nitelikli bireylere bağımsız bir göçmenlik yolu sunar.

1.2. Global Talent Vizesi

Birleşik Krallık’ın Global Talent Vizesi, Şubat 2020’de Tier 1 (Exceptional Talent) Vizesi’nin yerini alarak bilim, mühendislik, tıp, dijital teknoloji, sanat ve kültür alanlarında çalışan 18 yaş üstü bireyleri hedefler. Başvuru sahipleri, alanında “olağanüstü yetenek” (dünya çapında lider) veya “olağanüstü potansiyel” (geleceğin lider adayı) olduklarını kanıtlamalıdır. Vize, başlangıçta geçici oturum izni sağlar ancak 3-5 yıl sonra süresiz oturum iznine (ILR) geçiş imkanı sunar. Yasal dayanağı, Birleşik Krallık Göçmenlik Yasası’nın puan bazlı sistemine dayanır ve başvurular, Royal Society, Arts Council England gibi onaylayıcı kuruluşlar tarafından değerlendirilir. Bu vize, işverene bağımlı olmadan Birleşik Krallık’a girişi mümkün kılar.

Karşılaştırma

Her iki vize, işveren sponsorluğu şartını kaldırarak bireyin niteliklerini öne çıkarır. EB-2 NIW, doğrudan kalıcı oturum sağlarken, Global Talent Vizesi geçici bir statüyle başlar ve ILR’ye kademeli geçiş sunar. EB-2 NIW’nin yasal çerçevesi daha çok ulusal çıkar odaklıyken, Global Talent Vizesi alan bazlı yetkinlik değerlendirmesine dayanır.

2. Başvuru Süreçleri ve Gerekli Belgeler

2.1. EB-2 NIW Başvuru Süreci

EB-2 NIW başvurusu, USCIS’e I-140 Göçmen İşçi Formu ile yapılır. Başvuru sahibi, hem EB-2 kriterlerini (ileri derece veya olağanüstü yetenek) hem de ulusal çıkar feragati şartlarını (Dhanasar kriterleri) karşılamalıdır. Süreç şunları içerir:

• Belge Hazırlığı: Eğitim belgeleri, mesleki tecrübe kayıtları, akademik yayınlar, patentler, ödüller ve 3-7 adet referans mektubu.

• Niyet Beyanı: Başvuranın projesinin ulusal çıkarlarını nasıl desteklediğini açıklayan detaylı bir dilekçe.

• Değerlendirme Süresi: Normal işlem 6-15 ay sürer; Premium Processing ile 45 günde sonuçlanır ($2,500 ek ücret, 2025 itibarıyla).

• Yeşil Kart Aşaması: I-140 onayı sonrası, vize kotasına bağlı olarak konsolosluk süreci veya statü değişikliği (I-485) ile yeşil kart alınır. Hindistan ve Çin vatandaşları için kota nedeniyle 5-10+ yıl bekleme olabilir; diğer ülkeler için genelde 1-2 yıl yeterlidir.

Gerekli Belgeler:

• Diploma ve transkriptler

• Özgeçmiş ve iş deneyimi kanıtları

• Akademik yayınlar, atıf raporları, patentler

• Ulusal/uluslararası ödüller, medya haberleri

• Ulusal çıkar argümanını destekleyen raporlar ve istatistikler

• I-140 formu ve $700 harç

2.2. Global Talent Başvuru Süreci

Global Talent Vizesi iki aşamalıdır:

1. Onay (Endorsement) Aşaması: Başvuru sahibi, alanına uygun onaylayıcı kuruluşa (örn. Royal Society, Arts Council) yetkinliklerini kanıtlar. Gerekli belgeler: CV, niyet mektubu, 3 referans mektubu ve en fazla 10 kanıt belgesi (yayınlar, ödüller, sergiler, projeler). Değerlendirme 8 hafta sürer.

2. Vize Başvurusu: Onay mektubuyla İçişleri Bakanlığı’na başvuru yapılır. Pasaport, biyometrik veriler ve formlar sunulur. Süreç, Birleşik Krallık dışından 3 hafta, içeriden 8 hafta sürer. Toplam harç £623 (2023 itibarıyla) artı yıllık £624 sağlık ek ücreti.

Prestijli Ödül İstisnası: Nobel, Oscar gibi ödüllerle onay aşaması atlanabilir, ancak bu nadirdir.

Gerekli Belgeler:

• CV ve niyet mektubu

• 3 referans mektubu

• 10 destekleyici kanıt (eserler, yayınlar, ödüller)

• Pasaport, biyometrik veriler

• Başvuru formları ve harçlar

Karşılaştırma

Global Talent süreci, onay aşaması nedeniyle daha hızlı sonuçlanabilir (toplam 3-4 ay), ancak titiz bir hazırlık gerektirir. EB-2 NIW, belge yoğunluğu ve hukuki argümantasyon açısından daha karmaşıktır ve kota beklemeleri süreci uzatabilir. Global Talent’ta dil veya maddi yeterlilik şartı aranmazken, EB-2 NIW’da ulusal çıkar argümanı zorunludur.

3. Değerlendirme Kriterleri

3.1. EB-2 NIW Kriterleri

USCIS, Matter of Dhanasar çerçevesinde üç kriter uygular:

1. Ulusal Önem ve Yarar: Önerilen çalışma (örn. kanser araştırması, yenilenebilir enerji) ulusal düzeyde önemli olmalı ve toplumsal fayda sağlamalıdır.

2. Yeterlilik: Başvuru sahibi, eğitimi, deneyimi ve başarılarıyla girişimi ilerletebilecek konumda olmalıdır.

3. Feragat Yararı: İş teklifi şartının kaldırılması, ABD’ye bürokratik süreçten daha fazla fayda sağlamalıdır.

Başarı için, projenin ABD politika öncelikleriyle (örn. STEM, halk sağlığı) uyumu, somut referans mektupları ve etkili hukuki argümanlar kritik önemdedir.

3.2. Global Talent Kriterleri

Başvuru sahipleri, onaylayıcı kuruluşlarca şu kategorilerde değerlendirilir:

1. Olağanüstü Yetenek: Alanında lider konumda olmak (örn. uluslararası ödüller, yüksek atıflı yayınlar, unicorn start-up kuruculuğu).

2. Olağanüstü Potansiyel: Gelecekte lider olabilecek yükselen yıldızlar (örn. yenilikçi projeler, yatırım çeken girişimler).

Her kuruluş (örn. Royal Society, Arts Council) kendi kriterlerini uygular. Örneğin, bilimde akademik katkılar, sanatta uluslararası sergiler aranır. Başarı, güçlü kanıtlar ve doğru kategori seçimine bağlıdır.

Karşılaştırma

EB-2 NIW, ulusal çıkar odaklı hukuki bir test uygularken, Global Talent alan bazlı mesleki bir jüri değerlendirmesine dayanır. EB-2 NIW, orta-üst düzey profillere hitap ederken, Global Talent daha yüksek bir eşik (özellikle “yetenek” kategorisi) koyar. Global Talent’ta kategori seçimi esnekliği, EB-2 NIW’da ise ulusal önem argümanı belirleyicidir.

4. Sponsorluk Gereklilikleri

4.1. EB-2 NIW

EB-2 NIW, işveren sponsorluğu veya PERM sürecini tamamen bypass eder. Başvuru sahibi, kendi projesinin ulusal çıkarlara katkısını kanıtlayarak bağımsız başvuru yapar. ABD’deki bir kurumla gayriresmi bağlar başvuruyu güçlendirebilir, ancak zorunlu değildir.

4.2. Global Talent

Global Talent Vizesi, işveren sponsorluğu gerektirmez; ancak bir onaylayıcı kuruluşun onayı şarttır. Onay, vize için bir “güven mührü” sağlar, ancak işverenin yükümlülüklerini taşımaz. Vize alındıktan sonra kişi, onay kuruluşuna bağlı olmadan çalışabilir.

Karşılaştırma

Her iki vize, işverene bağımlılığı ortadan kaldırır. EB-2 NIW, tamamen sponsorsuzdur ve başvuru sahibi kendi argümanını sunar. Global Talent, onay kuruluşunun rolü nedeniyle yarı-bağımsız bir yapıdadır, ancak iş piyasasına girişte daha az gerekçe sunmayı gerektirir.

5. Kalıcı Oturum Statüsüne Geçiş

5.1. EB-2 NIW

EB-2 NIW onayı, doğrudan yeşil kart statüsüne yol açar. I-140 onayı sonrası, konsolosluk süreci veya I-485 ile kalıcı oturum alınır. Türk vatandaşları gibi çoğu ülke vatandaşı 1-2 yılda yeşil kart alabilir; Hindistan ve Çin vatandaşları için bekleme 5-10+ yıl sürebilir. Yeşil kart, ömür boyu ikamet ve çalışma hakkı sağlar; 5 yıl sonra vatandaşlık başvurusu mümkündür.

5.2. Global Talent

Global Talent Vizesi, başlangıçta 1-5 yıllık geçici oturum izni verir. ILR’ye geçiş süresi:

• Olağanüstü Yetenek: 3 yıl

• Olağanüstü Potansiyel: 5 yıl

ILR için B1 İngilizce yeterliliği, Life in the UK Testi ve alanda aktiflik şarttır. ILR, süresiz ikamet ve sosyal haklar sağlar; 1 yıl sonra vatandaşlık başvurusu yapılabilir.

Karşılaştırma

EB-2 NIW, doğrudan kalıcı statü sunar, ancak kota beklemeleri süreci uzatabilir. Global Talent, kademeli bir yol izler, ancak ILR’ye geçiş daha hızlı ve öngörülebilirdir. EB-2 NIW’da meslek değişikliği statüyü etkilemezken, Global Talent’ta ILR için alanda çalışma şartı aranır.

6. Aile Üyeleri için Haklar

6.1. EB-2 NIW

Başvuru sahibinin eşi ve 21 yaş altı evlenmemiş çocukları, yeşil kart sürecine dahil edilebilir. Aile üyeleri, konsolosluk veya I-485 yoluyla kalıcı oturum alır. Eş, çalışma izni olmadan çalışabilir; çocuklar ücretsiz devlet eğitimine erişir ve yerel üniversite harçlarından faydalanır. Sadece yasal eşler tanınır; evlilik dışı partnerler kapsanmaz.

6.2. Global Talent

Eş, 2+ yıl birlikte yaşayan partner ve 18 yaş altı çocuklar bağımlı vize alabilir. Eş, vize alır almaz çalışabilir; çocuklar ücretsiz eğitim ve NHS hizmetlerinden yararlanır. Bağımlılar, ana başvuru sahibiyle aynı süreli vize alır ve ILR’ye onunla birlikte başvurabilir.

Karşılaştırma

Her iki vize, çekirdek aileyi kapsar. EB-2 NIW, aileye hemen kalıcı statü sağlar; Global Talent’ta aile geçici statüdedir ve ILR için bekler. Birleşik Krallık, evlilik dışı partnerleri tanır ve NHS ile sağlık avantajı sunar; ABD’de sağlık sigortası özel olarak düzenlenmelidir.

7. Kariyer ve Serbest Çalışma Fırsatları

7.1. EB-2 NIW

Yeşil kart sahipleri, ABD iş piyasasında tam özgürlüğe sahiptir. Herhangi bir işte çalışabilir, birden fazla iş yapabilir, şirket kurabilir veya serbest meslek sahibi olabilir. İş kaybı statüyü etkilemez, bu da kariyer planlamasında esneklik sağlar.

7.2. Global Talent

Vize sahipleri, Birleşik Krallık’ta işverene bağlı olmadan çalışabilir, iş değiştirebilir, serbest meslek yapabilir veya şirket kurabilir. Maaş eşiği veya dil şartı yoktur. Vize, iş piyasasına sınırsız erişim sağlar, ancak kamu fonlarına erişim ILR’ye kadar kısıtlıdır.

Karşılaştırma

Her iki vize, kariyerde büyük esneklik sunar. EB-2 NIW, kalıcı statüyle daha güvenli bir pozisyon sağlar; Global Talent, hızlı başlangıç ve girişimcilik dostu bir ortam sunar. Her iki ülkede de vize sahipleri, işverenler için bürokrasisiz çalışanlar olarak caziptir.

8. Sosyal ve Hukuki Güvenceler

8.1. EB-2 NIW

Yeşil kart sahipleri:

• İkamet: Süresiz yaşama hakkı (1+ yıl ayrılıklarda risk).

• Hukuki Koruma: Anayasal haklar, ayrımcılık yasağı.

• Sosyal Haklar: Sosyal Güvenlik, Medicare/Medicaid (5 yıl sonra tam erişim). İlk 5 yıl kamu yardımları kısıtlıdır.

• Eğitim: Yerel harçlar ve burslara erişim.

8.2. Global Talent

Vize sahipleri:

• Sağlık: NHS’ye tam erişim (ücretsiz temel hizmetler).

• Eğitim: Çocuklar için ücretsiz devlet okulları; vize sahipleri uluslararası harç öder (ILR sonrası yerel harç).

• Hukuki Koruma: Eşitlik Yasası ile ayrımcılık yasağı.

• Sosyal Yardımlar: ILR’ye kadar kamu fonları kısıtlı; ILR sonrası tam erişim.

• ILR Sonrası: Süresiz ikamet, geniş sosyal haklar.

Karşılaştırma

Birleşik Krallık, NHS ile güçlü bir sağlık güvencesi sunar; ABD’de sağlık özel sigortaya bağlıdır. EB-2 NIW, kalıcı statüyle daha erken güvence sağlar; Global Talent’ta sosyal haklar ILR sonrası tam erişime açılır. Her iki ülke, hukuki koruma ve toplumsal entegrasyon için sağlam sistemlere sahiptir.

9. Zorluk ve Kolaylık Değerlendirmesi

9.1. EB-2 NIW

Zorluklar:

• Yoğun belge hazırlığı ve hukuki argümantasyon.

• Kota beklemeleri (özellikle Hindistan/Çin için).

• USCIS’in artan inceleme standartları ve RFE riski.

Kolaylıklar:

• Premium Processing ile hızlı sonuç (45 gün).

• Net kriterler (Dhanasar çerçevesi).

• Kalıcı statü ödülü.

Tecrübelerime göre, güçlü bir profil ve iyi hazırlanmış bir dosya ile EB-2 NIW, ulaşılabilir bir hedeftir. Ancak kota beklemeleri, planlamayı etkileyebilir.

9.2. Global Talent

Zorluklar:

• Onay aşamasında yüksek standartlar ve jüri takdiri.

• Kanıtların uluslararası etkiyi net göstermesi gerekliliği.

• Kategori seçiminde stratejik doğruluk.

Kolaylıklar:

• Hızlı süreç (3-4 ay).

• Dil veya maddi şart aranmaması.

• Onay sonrası sorunsuz vize alımı.

Müvekkillerimin deneyimlerine dayanarak, Global Talent’ın onay aşaması titizlik gerektirir, ancak doğru hazırlıkla başarı oranı yüksektir. Sürecin hızı, acil hareketlilik arayanlar için avantajlıdır.

Karşılaştırma

Global Talent, onay aşamasında daha yüksek bir eşik sunar, ancak süreç daha hızlı ve öngörülebilirdir. EB-2 NIW, hazırlık açısından detaylıdır ve kota beklemeleri belirsizlik yaratabilir. Profil gücü ve zamanlama, hangi vizenin daha uygun olduğunu belirler.

Sonuç ve Tavsiyeler

EB-2 NIW ve Global Talent Vizesi, yüksek nitelikli profesyonellere eşsiz fırsatlar sunar. EB-2 NIW, doğrudan kalıcı oturum sağlama avantajıyla öne çıkar, ancak uzun bekleme süreleri sabır gerektirebilir. Global Talent, hızlı başlangıç ve esnek kariyer imkanlarıyla caziptir, ancak onay süreci titizlik ister. Karar verirken, başvuru sahibinin profili, aciliyet ihtiyacı ve uzun vadeli hedefleri dikkate alınmalıdır. Örneğin, STEM alanındaki bir araştırmacı, EB-2 NIW’nin ulusal önem kriterlerini kolayca karşılayabilir; bir sanatçı ise Global Talent’ın uluslararası etki şartlarına daha uygun olabilir.

Bir göçmenlik avukatı olarak tavsiyem, her iki sürecin de profesyonel destekle yürütülmesidir. EB-2 NIW’da hukuki argümanların Dhanasar çerçevesine uygunluğu, Global Talent’ta ise kanıtların alan kriterleriyle uyumu kritiktir. Kendi durumunuzu objektif değerlendirip, hedef ülkenizin sosyal ve ekonomik ortamını göz önünde bulundurarak adım atarsanız, her iki ülke de kariyeriniz için yeni kapılar açacaktır.